In het Westen zorgen we allemaal zo'n beetje op dezelfde manier voor onze honden. We stoppen onze hond in een bench als we naar ons werk gaan, en we moeten dingen doen om hem eraan te herinneren wie de baas is. Maar alleen omdat we dat allemaal doen, is het dan oké? Volgens welzijnsprofessional Judith Versluis is er ruimte voor verbetering. Zo kunnen wij ook de beste vriend van onze hond worden. Dit is haar verhaal.
Foto met dank aan Pexels, Mathias Reding
Judith, als onze hond vrij zou leven, hoe zou hij zijn dag doorbrengen?
In dit Indiase hondenethogram zien we dat een hond met vrije uitloop (die buiten de grenzen van een huis leeft) 54 procent van zijn leven rust en slaapt. Hij besteedt 27 procent aan individuele activiteiten, zoals wandelen. Verder spendeert een hond 10 procent van zijn tijd aan sociaal zijn met andere honden.
Zes procent van zijn tijd gaat naar onderhoud en verzorging, zoals het zoeken naar voedsel. Drie procent wordt besteed aan het vocaliseren zelf (zoals blaffen). Nul procent betreft agressief gedrag. Maar we zien heel weinig overeenkomsten als we dit leven vergelijken met dat van onze gemiddelde huishonden!
Wat heeft zo’n vrije-uitloophond nodig?
Het ethogram laat zien dat als een hond een gelukkig, gezond en tevreden leven wil leiden, er ruimte moet zijn voor vijf essentiële inelastische gedragingen en basisbehoeften. Elke dag. Basisbehoefte nummer één, waarvan de andere drie afhankelijk zijn, is zich veilig voelen. Nummer twee is slapen. Dan komt beweging op drie en eten en drinken op vier. Lichaamsverzorging is nummer vijf. Als je mensen echter vraagt wat zij denken dat een hond het meest nodig heeft, zeggen ze bijna nooit dat zich veilig voelen of goed slapen. Ook al zijn dat de belangrijkste basisbehoeften.
Zouden we onze vriend niet verwennen?
Als we een hond het minimale leven willen geven dat hij nodig heeft, verwennen we hem niet. Integendeel, het is voor hen van levensbelang.
Neem slaap. Voldoende, gezonde slaap is cruciaal voor een hond om in balans te blijven. Het is een polyfasische slaper en heeft meer slaapfasen nodig dan wij. Het moet ongeveer zes keer een slaapcyclus doorlopen. Zo’n cyclus duurt ongeveer 45 minuten en omvat zowel lichte REM als diepe slaap. Wat dit betekent is dat een volwassen hond elke 24 uur 14 uur rust of slaap nodig heeft. Voor een puppy is dit 18 uur.
Ook moet een hond zich kunnen uitstrekken als hij ligt, voor zijn rug. Hij moet zijn temperatuur kunnen reguleren en indien nodig de keuze hebben uit meerdere slaapplaatsen. Het geeft hem ook een gevoel van veiligheid als hij hoger kan liggen. Dus daarom wil hij op de bank liggen. Niet omdat het de baas over jou wil zijn. Een eigen speciale bank kan een oplossing zijn, of een plaid over de bank.
En als we al die dingen doen, wat gebeurt er dan?
Een hond die zich thuis veilig voelt en voldoende kwaliteitsslaap krijgt, is mentaal sterker. De kans is kleiner dat hij ongewenst gedrag gaat vertonen, zoals uitvallen naar andere honden of mensen, overmatig blaffen of dingen kapot maken. Mits dergelijk gedrag uiteraard niet voortkomt uit pijn of lichamelijk ongemak. Als het plotseling optreedt en ongewoon aanvoelt, is het altijd raadzaam om een dierenarts te bezoeken.
"Een hond die zich thuis veilig voelt en voldoende slaap krijgt, is mentaal sterker en zal minder snel ongewenst gedrag vertonen.”
De meeste hondenbezitters hebben een bench. Maakt dat het goed?
Tegenwoordig stopt iedereen zijn hond in een bench. Veel mensen die een puppy in huis halen, hebben al een bench klaarstaan, en de meeste hondenscholen bieden benchtraining aan. Hondenbezitters sluiten een groot aantal honden vele uren per dag op. In het begin lokken ze hem naar binnen met lekkernijen. Als ze naar hun werk gaan, sluiten ze hun hond vervolgens een halve dag of langer op in de bench. Vaak moet hij 's er nachts weer in.
Vooral als het nog een puppy is, wordt hij vaak een nachtje alleen opgesloten in een bench. We beseffen het misschien niet, maar een baby opsluiten die alles heeft verloren wat vertrouwd en veilig was, als moeder, broertjes en zusjes, is echt niet oké. Om het gebruik van een krat, die eigenlijk voor het gemak van de eigenaar is, te rechtvaardigen, wordt het vaak een ‘veilige plek’ genoemd. Maar wat is er eigenlijk mis met de rest van het huis? Als we onze hond vanaf het begin een stabiele, veilige basis geven, hoeven we bovendien geen gebruik te maken van een bench. En hetzelfde geldt als we het goed trainen dat een tijdje alleen zijn prima is.
Hoe ervaart een hond een bench?
Als je erover nadenkt, is een bench gewoon maar een kooi. En welk dier vindt het cool om opgesloten te zitten? Wanneer we een hond in een bench opsluiten, komt hij vaak in een staat van aangeleerde hulpeloosheid. Er zal spanning zijn. We hebben het immers beperkt. Maar wetende dat het er niet uit kan, laat het het hierbij. Het is hoe het overleeft. Vaak is de kwaliteit van hun slaap ook niet goed in een bench. Zoals eerder vermeld moet een hond zijn lichaamstemperatuur regelen en dat kan hij niet als hij opgesloten zit. Een hond moet kunnen kiezen waar hij wil slapen.
Wij (welzijnsgerichte professionals) zouden het liefst hebben dat de bench helemaal verdwijnt. Mensen hebben het ontworpen voor hun eigen gemak. Een hond voelt zich er niet prettig in. Er zijn landen in Scandinavië waar benchtraining en benches met gesloten deuren niet zijn toegestaan.
Hoe ervaren honden dingen die wij normaal vinden?
Een hond is een roedeldier. Ze wonen niet alleen, maar met familie. Het is daarom niet eerlijk om de hond regelmatig voor langere tijd alleen thuis te laten. Het moet ook stap voor stap gebeuren. Tegenwoordig zijn er veel gedragsdeskundigen die zich specialiseren in verlatingsangst. Samen met de eigenaar doorlopen zij een traject zodat een hond leert alleen thuis te zijn.
Afgezien van het veiligheidsaspect zou ik nooit iemand aanraden om zijn hond naast de fiets te laten lopen. Achteraf zeggen mensen vaak “hij is nu lekker moe.” Nu kunnen ze de hele dag het huis verlaten zonder zich schuldig te voelen. Maar een hond die in het verkeer aan een fiets is vastgebonden, voelt zich zeker niet veilig. Het heeft voor hen geen nut, hij heeft er niets aan.
Als je een hond ziet vastgebonden voor een winkel, zie je hem misschien gapen en zijn bek tot aan de neus likken. Zo probeert hij zichzelf te kalmeren. Het ervaart enorm veel stress en voelt erg onveilig. Wij mensen kunnen ons vaak niet voorstellen dat iets wat voor ons zo normaal is, voor een dier enorm stressvol kan zijn.
"Wij mensen kunnen ons vaak niet voorstellen dat iets wat voor ons zo normaal is, ontzettend stressvol kan zijn voor een dier.”
Wij nemen de meeste beslissingen voor onze hond. Is dat goed voor hen?
Ik zag laatst ergens een hond zitten, terwijl de eigenaar verder liep. Het deed mij afvragen wat er daarna zou gebeuren. Toen het baasje achterom keek, en aan de hond vroeg of hij liever een andere kant op wilde lopen, was ik blij verrast. Dat zie je niet zoveel.
Wij nemen eigenlijk alle beslissingen voor een hond en zeggen dan: “Dat vindt hij leuk.” Maar zou de hond ooit uit zichzelf zijn begonnen met een bal of een frisbee? Zou het naast een fiets hebben gestaan met een vragende, uitnodigende blik? Als we naar het ethogram kijken, is dat zeker niet het geval. Wij mensen hebben al die activiteiten voor hen bedacht. Wij laten hen niet beslissen, wij doen het voor hen.
Wij mensen hebben al die activiteiten voor hen bedacht. Wij laten hen niet beslissen, wij doen het voor hen.”
Hoe zit het met voeding?
Most dogs are fed the same food twice a day, their entire lives. Then we punish them when they steal something from the table. But no one eats the same thing every day for 15 years. So why do we do that to our dog? Dogs might have fewer taste buds than humans, they still need something different every now and then. It is important to continue to stimulate all their senses for life, and this includes taste.
Iets kunnen kiezen en een beslissing kunnen nemen, is erg belangrijk voor een hond. We kunnen bijvoorbeeld meerdere kauwsnacks in een cirkel op de grond plaatsen en onze hond er één laten kiezen. Net zoals je een kind iets lekkers uit een blik laat kiezen.
En lichaamsbeweging?
Wanneer je gaat wandelen met je hond, laat dan jouw telefoon thuis. Of kijk er in ieder geval niet naar. Kijk naar je hond, observeer zijn lichaamstaal en geniet van het ‘zijn’. Een hond heeft baat bij een ‘snuffelwandeling’. Met andere woorden: los of aan een lange lijn, zodat hij het tempo en eventueel de route kan bepalen. Het kan dus zoveel rondsnuffelen als het wil, dit is tenslotte zijn sociale media.
Eén van de dingen die ik doe, is speurtraining geven aan honden en baasjes. Ik doe altijd eerst een proefles. Als de hond het niet wil, gaat de cursus niet door. Overigens heb ik dat nog niet meegemaakt. Speuren en geurdetectie zijn activiteiten die iedere hond met veel plezier doet. In feite zijn de gezondheid en gemoedstoestand van een hond afhankelijk van regelmatig gebruik van zijn zoeksysteem, zoals geurtraining.
Het activeren van de neus en het zoeksysteem ervan produceert feel-good hormonen bij de hond. Dit is ook goed voor hun hersenen. Samen als team de puzzel oplossen, is een win-win voor iedereen. Overigens kan het onderdrukken van spel schadelijk zijn voor de hersenontwikkeling van een hond. Spelen met andere honden is daarom belangrijk en eigenaren moeten geschikte speelkameraden vinden wanneer ze kunnen.
Wij zijn de leider en moeten onze honden straffen als ze iets verkeerd doen?
Straf is een ‘no go’. Een hond doet nooit iets om ons expres te irriteren. Ongewenst gedrag komt meestal voort uit onbegrip van onze kant. Als we de lichaamstaal niet leren lezen, zullen we ze niet kunnen begrijpen. Boos worden komt voort uit onze eigen frustratie.
Als we het ethogram nader bekijken, zien we dat honden van nature nul procent agressief zijn. Dus als jouw hond naar een andere aan de overkant van de straat blaft, is er iets aan de hand en doet hij precies zoals het hoort. Hij blaft niet zomaar, het heeft een reden. Ik zie vaak mensen met een ontevreden gezicht hun hond trekken voor iets wat ze aan het doen zijn. ‘Schiet op,’ roepen ze, terwijl het dier een andere keer hetzelfde mocht doen.
Ook het gedrag dat jij als ongewenst ervaart, is vaak natuurlijk voor jouw hond. Honden graven en blaffen: dat is wat ze doen. Wanneer hij aangelijnd is en door een andere hond wordt benaderd, kan het zijn dat hij zich onveilig voelt en gaat blaffen. Het corrigeren of bestraffen van dat gedrag is dus niet eerlijk en natuurlijk hondengedrag kun je nooit afleren. Het is iets wat niet zomaar veranderd kan worden en waar de hond ook niets aan kan doen.
“Straf is een ‘no go’. Een hond doet nooit iets om ons expres te irriteren.”
Wat kunnen we wél doen?
Met veel geduld en een positieve beloningsstructuur kan gewenst gedrag worden aangeleerd. Wees 100 procent voorspelbaar en zorg ervoor dat je hond je kan vertrouwen, zich veilig voelt en ondersteuning krijgt waar nodig. Het boek 'Over praten met honden: kalmerende signalen ' van Turid Rugaas zou verplichte lectuur moeten zijn voor elke hondenbezitter.
We moeten onszelf er altijd aan herinneren dat onze hond er niets aan kan doen dat we gefrustreerd raken. Dat het niet altijd kan begrijpen wat we bedoelen. Dat hij in dit alles vaak het slachtoffer is. En dit mag gewoon niet gebeuren. Het zijn angst, onzekerheid, ongemak en het niet veilig voelen die ervoor zorgen dat zij uiting geven aan wat wij als ongewenst gedrag beschouwen.
“Honden graven en blaffen: dat is wat ze doen. Het corrigeren of bestraffen van dat gedrag is daarom niet eerlijk en natuurlijk hondengedrag kan nooit ‘afgeleerd’ worden.”
En tot slot: hoe kunnen we onze hond het beste ‘zien’?
Door geld te betalen aan een fokker, asiel of stichting, wordt je eigenaar van jouw hond. Het zal zichzelf echter nooit als jouw eigendom kunnen zien. Hij wil heel graag jouw vriend zijn, hoe bijzonder is dat!
Een hond is eerlijk gezegd het enige dier ter wereld dat graag bij ons, mensen, leeft. Wij zijn het aan hen verplicht om hun leven bij ons zo waardevol en leuk mogelijk te maken. Om zijn beste vriend te worden. Om hem te allen tijde als lid van de familie te behandelen, en niet alleen wanneer het ons uitkomt. Overigens is dit een complete win-winsituatie. Onze eigen fysieke en mentale gezondheid heeft immers enorm baat bij zo’n nauwe en onvoorwaardelijke verbinding.
Mijn advies is niet altijd leuk voor mijn klanten om te horen. Maar als specialist op het gebied van dierenwelzijn heb ik geen andere keuze dan bij Team Hond te zitten. Wees dus een voorspelbare eigenaar. En elke keer dat je iets met je vriend(in) wilt doen, vraag jezelf dan af: wat zou hij ervan vinden? Dan word jij ook zijn beste vriend.
“Elke keer dat je iets met je hond wilt doen, vraag jezelf dan af: Wat zou hij ervan vinden? Dan word jij ook zijn beste vriend.”
De training van Judith was gebaseerd op:
De internationaal geprezen Noorse hondentrainster Turid Rugaas.
Haar boek 'Over praten met honden: kalmerende signalen ' wordt beschouwd als een klassieker op het gebied van hondengedrag en het brein. Het is gebaseerd op wat honden nodig hebben om een veilig, gelukkig en gezond leven te leiden.
Een Indiaas onderzoeksmodel gebaseerd op vrij rondlopende honden (zie hier). In India zijn honden een integraal onderdeel van de menselijke omgeving. Een dergelijk model kan ons helpen onze gedomesticeerde honden beter te begrijpen.
Het hondenethogram van het Indian Institute of Science Education and Research Kolkata. Het is een lijst met hondengedrag gebaseerd op vrij rondlopende stadshonden.
Afbeelding (Pexels, Hiago-Rocha): Kunnen we leren van straathonden?
Over onze geïnterviewde
Judith Versluis is erkend gedragsspecialist hondenwelzijn. Judith helpt honden en hun ‘eigenaren’ balans in het leven te vinden.
Net als mensen kunnen honden beter met het leven omgaan als hun draagvermogen (wat ze aankunnen) en draaglast (waar ze mee te maken krijgen) op elkaar zijn afgestemd.
Op de site van Judith staan ook tips. Hoe de gezondheid en gemoedstoestand van een hond bijvoorbeeld afhangen van regelmatig gebruik van zijn zoeksysteem, zoals geurtraining.
NL 
EN 
){kind=link}