Is een natuurlijk geteelde appel nou écht zoveel gezonder dan een ‘conventionele’ appel? We praten met Marco van Es van Bac2nature. Zijn stichting stelt dat er een direct verband bestaat met micro-organismen in de bodem, het microbioom, de kwaliteit van ons immuunsysteem en nog veel meer. Voor steeds meer experts zoals van Es gaat het om het grotere geheel.
Als we een natuurlijk geteelde appel kiezen in plaats van een conventioneel geteelde appel, zal onze keuze dan gevolgen hebben voor onze gezondheid? Een toenemend aantal deskundigen zegt van wel. Neem Bac2nature. Deze Nederlandse onderzoeksstichting heeft het hele traject van bodem- tot darmgezondheid onderzocht. De oprichter, Marco van Es, behoort tot het groeiende aantal onderzoekers dat zich de vraag stelt of natuurlijk geteelde gewassen een grotere microbiële diversiteit hebben dan hun conventionele tegenhanger. En hoe dat zich afspeelt in onze darmen en het microbioom ervan.
Leerreis
Toen die probiotische yoghurtjes in onze supermarkten verscheen, realiseerden we ons een paar nieuwe dingen over bacteriën, begint Marco uit te leggen. Over hoe grote aantallen onze darmen kunnen binnendringen en ons gezonder kunnen maken. En hoe er zowel slechte als goede zijn.
Andere problemen zijn recenter op onze radars terechtgekomen. Zoals wat er met onze gezondheid gebeurt als we pesticiden binnenkrijgen die voorkomen op de gewassen die we eten. En hoe dit iets te maken zou kunnen hebben met hersenaandoeningen zoals Parkinson en de ziekte van Alzheimer. Zo was er ook het nieuws over de getroffen Franse wijnboeren.
Ondertussen horen we ook steeds meer over het microbioom. Hoe die soep van bacteriën, schimmels en virussen in onze darmen leeft. En op onze huid en in onze longen. En hoe het onze gezondheid beïnvloedt.
Microbioom en diversiteit
Naast dat we wisten dat deze yoghurt grote aantallen goede bacteriën in onze darmen lieten binnendringen, ontdekten we ook nog iets anders. Dat het niet alleen om aantallen gaat. Dat het ook gaat om de algehele gezondheid van de groep bacteriën, en dus om variatie. En dat ons immuunsysteem afhankelijk is van zulke variatie: dat diversiteit de sleutel is tot gezondheid.
We weten nu dat de biodiversiteit van het microbioom helpt bij de bescherming tegen allergieën en chronische en ontstekingsziekten. Maar ook tegen ondervoeding en obesitas, en allerlei belangrijke lichaamssystemen zoals het zenuwstelsel. Het is eigenlijk heel simpel, zegt Marco. “Hoe diverser de bacteriën zijn: hoe gezonder en hoe veerkrachtiger die persoon is.”
“Hoe diverser de bacteriën zijn: hoe gezonder en hoe veerkrachtiger die persoon is.”
Dat is nogal een appel!
Oké, maar hoe verhoudt dat zich allemaal met het soort appel dat we kiezen? Van sommige natuurlijk geteelde gewassen, in de volle grond en zonder pesticiden, is aangetoond dat ze een hogere microbiële biodiversiteit bevatten vergeleken met conventioneel geteelde gewassen. Eerder is soortgelijk onderzoek gedaan naar bijvoorbeeld aardbeien. En als we de zaken omdraaien, dingen eten zonder die diversiteit, kunnen we vrij snel ongezond worden. Als we bijvoorbeeld sterk bewerkt voedsel eten, voegt Marco toe, wijzend op een oogopenend boek over dit onderwerp.
Biodiversiteit en het grotere geheel
Maar het gaat niet alleen om de bodem en de omstandigheden waarin we onze gewassen laten groeien. Het gaat ook om wat we met ons voedsel doen, legt Marco uit, en neemt ons mee terug naar de industriële tijd. Want toen we begonnen met het langer houdbaar maken van ons voedsel, waren er enkele nadelen. Als je dit doet, verarm je de microbiële biodiversiteit die ons lichaam en onze darmgezondheid binnendringt. "Bijna alles wat we eten is lang houdbaar: het is gepasteuriseerd of gesteriliseerd," zegt Marco. "Dus niet alleen de micro-organismen die ervoor kunnen zorgen dat voedsel bederft, zijn verwijderd, maar ze zijn allemaal verwijderd."
Microbioom: het nóg grotere geheel
Je zou kunnen zeggen dat er een nóg groter plaatje is waar we naar kunnen kijken. “Het feit dat we in onze westerse samenleving steeds minder variatie aan bacteriën in onze darmen hebben, lijkt steeds meer verband te houden met het feit dat we steeds verder weg leven van de natuu,” zegt Marco. Neem ons verminderde contact met de bodem in de afgelopen decennia, en combineer dat met onze moderne levensstijl en moderne voeding. Dit alles zou hebben geleid tot de uitputting van het darmmicrobioom, met nadelige gevolgen voor de menselijke gezondheid.
Omdat het microbioom niet alleen in onze darmen leeft. Het is ook om ons heen. We weten nu bijvoorbeeld ook dat een lage microdiversiteit in gebouwen en kantoren, straten en scholen iets is waardoor we ziek worden.
Zijn we kwetsbaarder aan het worden?
We hebben gezien dat mensen die in nauw contact met de natuur leven een hogere darmbiodiversiteit hebben dan mensen die dat niet doen. Neem degenen die in ‘blauwe zones’ leven, zoals mensen van de Hadza-stam in Tanzania. Deze jager-verzamelaars leven van natuurlijk geteeld voedsel, en ontberen auto-immuunziekten, benadrukt Marco.
In Australië, voegt hij eraan toe heeft een experiment met stedelijk groenbeheer voorspelbare positieve effecten aangetoond. Zoals over de diversiteit van het lokale microbioom en de gezondheid van bewoners. In Finland hebben onderzoekers aangetoond dat kinderen in de kinderopvang die in staat waren buiten in de grond spelen was gezonder geworden.
“Hoe sterk zijn de onderbouwingen dat onze afname van contact met de natuur verband houdt met de manier waarop we kwetsbaarder worden? Nou ja, heel, en dit begint steeds duidelijker te worden,” voegt hij eraan toe.
“Hoe sterk zijn de onderbouwingen dat onze afname van contact met de natuur ook samenhangt met het feit dat we als mens kwetsbaarder worden? Nou ja, heel, en dit begint steeds duidelijker te worden.”
Terug naar af?
Biodiversiteit is dus cruciaal voor het voortbestaan van de mensheid, of het nu gaat om ons voedsel, scholen of gebouwen. Betekent dit dat we ons leven als jager-verzamelaar moeten oppakken, of terug moeten gaan naar het pre-geïndustrialiseerde leven? Gelukkig zijn er modernere oplossingen om de microbiële diversiteit in ons voedsel en ons leven te herintroduceren en te ondersteunen, zegt Marco.
Zoals eerder vermeld, kunnen we beginnen met het kiezen van natuurlijk geteelde groenten en fruit. Het is goed om een diversiteit aan micro-organismen in onze darmen te krijgen en een verscheidenheid aan gewassen te eten die afkomstig zijn van microbieel rijke grond.
Maar er is meer....
We kunnen nog verder gaan. Door bijvoorbeeld ons eigen onderzoek te doen. We kunnen ontdekken hoe verschillende manieren van koken de overleving van goede bacteriën in ons voedsel beïnvloeden. Of we kunnen ervoor kiezen om voedsel zo vers mogelijk te eten. Daarnaast kunnen we leren ons voedsel te fermenteren, zoals veel culturen al eeuwenlang doen. Als we zelf onze voeding fermenteren, legt Marco uit, kunnen we de voedingswaarde, de houdbaarheid en de smaak ervan én de microbiële diversiteit verhogen.
Daarnaast kunnen we proberen de diversiteit van het microbioom in onze huizen te vergroten door meer kamerplanten te hebben. We kunnen onze honden en katten tijd in de natuur laten doorbrengen, zodat ze een divers microbioom mee naar huis kunnen nemen. Door onze eigen groenten te verbouwen, hebben we meer contact met de bodem. We kunnen meer uitstapjes maken naar het bos of ons eventuele stadspark. Ten slotte kunnen we onze speeltuinen, steden en gebouwen groener maken.
Wat we óók kunnen doen, is onze kijk op hygiëne opnieuw kalibreren, legt Marco uit: “Hygiëne heeft ons veel gebracht. Zo kunnen we het op de juiste manier blijven gebruiken. Dat is het vermijden van ziekteverwekkers, maar ook zorgen dat we worden blootgesteld aan [goede] natuurlijke bacteriën.”
Microbioom voor iedereen
Al met al zeggen steeds meer experts dat blootstelling aan een divers microbioom cruciaal is. Voor ons, voor de natuur, voor dieren, voor de aarde. En dus ja, het lijkt erop dat het begint met het type appel dat we kopen…
Afbeelding met dank aan Pexels, Photomix Company
Over onze geïnterviewde
Marco van Es is de oprichter van Bac2nature. Zijn onderzoeksstichting heeft tot doel om bedrijven, zorgprofessionals, beleidsmakers en mensen met gezondheidsbevorderende levensstijlambities te ondersteunen. Het centrale doel is om het verband te leggen tussen biodiversiteit en de menselijke gezondheid.
Centraal hierbij staat de overtuiging dat contact met natuurlijke micro-organismen een veerkrachtige gezondheid ondersteunt. Daarom heeft Bac2nature onderzocht of groenten en fruit gezonder zijn als ze in de open lucht worden gekweekt in een microbieelrijke omgeving. Dit type grond is open, onbewerkt en bevat geen aanvullende stoffen zoals pesticiden.
NL 
EN 
