Hadden we maar meer wilskracht en zelfbeheersing om dingen door te zetten. We zouden het juiste voedsel eten, regelmatig sporten, nee zeggen tegen alcohol, roken en – helemáál – tegen drugs. We zouden nooit iets uitstellen en we zouden geld besparen in plaats van het uit te geven. We zouden allerlei deugdzame doelen in het leven bereiken. Wij zouden bewonderenswaardig zijn. Toch? Tijd om een oud perspectief te herzien?
Als we aan iemand iets 'bekennen' over die slagroomtaart die we laatst aten of dat extra glas wijn, of hoe we het lef om uit te slapen op een doordeweekse dag, zien we hoe diepgeworteld onze overtuigingen over wilskracht eigenlijk zijn. We lachen het een beetje weg, noemen het een guilty pleasure en we voelen ons schuldig. Wilskracht heeft status en zonder wilskracht zijn we zwak.
In de jaren zeventig was er het Marshmallow Experiment. Daarin werd de mate van zelfbeheersing van kinderen getest als ze iets lekkers kregen. Het was erin geslaagd verbanden te leggen tussen wilskracht en succes in het leven, en ze zeggen dat het, hoewel het sindsdien in twijfel is getrokken, heeft geholpen de visie op wilskracht als een deugd op de kaart te zetten.
Of, zoals experts als Liad Uziel het uitdrukken: “Het vergroten van zelfbeheersing onder kinderen en volwassenen wordt gezien als een remedie tegen veel van de ziekten in de samenleving.” Uziel is van de afdeling psychologie van de Bar Ilan Universiteit in Israël en hij heeft ontdekt dat zelfbeheersing als positieve eigenschap zo gebruikelijk is dat het "wortel heeft geschoten bij het grote publiek." Hij heeft zelfbeheersing zelfs een "centraal menselijk vermogen genoemd dat gepaard gaat met een breed scala aan persoonlijke en maatschappelijke voordelen."
"Het vergroten van zelfbeheersing onder kinderen en volwassenen wordt gezien als een remedie tegen veel van de ziekten in de samenleving.”
Toch niet de sleutel tot het goede leven
Maar ook al beschouwen de meesten onder ons wilskracht als een gunstige eigenschap, iets dat ons helpt onze persoonlijke levensdoelen te bereiken, niet iedereen is er zo positief over. Uziel zelf heeft bijvoorbeeld ook geschreven dat “het willen hebben van meer zelfbeheersing bijdraagt aan extra stress," en dat het ons op de korte termijn "kan demotiveren." Maar ook dat het "onze overtuiging kan verminderen dat we daadwerkelijk goede zelfbeheersing kunnen tonen." Dat het ons juist kan tegenwerken.
Een onderzoek getiteld 'Wat is er zo geweldig aan zelfbeheersing?' geeft ons ook een ander perspectief op dingen. De onderzoekers schreven dat “het actief weerstaan of beheersen van verleidingen” helemaal GEEN rol speelde bij het bereiken van de doelen die mensen zichzelf hadden gesteld.
Er zijn media die schrijven dat psychologen “steeds meer denken dat terughoudendheid toch niet de sleutel is tot een goed leven.” Dat wilskracht misschien wel overschat wordt. Plus dat het misschien geen langetermijnoplossing biedt voor degenen die op zoek zijn naar succes in het leven. Anderen noemen het gewoon een leugen: Een idee dat ons wordt verkocht, maar dat ons als het ware vasthoudt.
Maken we het onszelf te moeilijk?
Dat wilskracht ons niet altijd helpt is iets dat we ook zelf ervaren in ons leven. Hoe meer we proberen iets onder controle te houden (te veel eten, ongezond eten, alcohol drinken, sigaretten roken, minder vrije tijd voor betere werkprestaties), hoe groter de kans dat we uiteindelijk het tegenovergestelde zullen doen. Hoe meer het tegen ons zal werken. Of, als sommigen zouden zeggen: Hoe meer we ons tegen iets verzetten, hoe langer het aanhoudt.
En als klap op de vuurpijl is de kans groter dat we onszelf als zwak en als een mislukking zullen beschouwen als dat gebeurt. En zo blijft het rondje draaien. Sommige experts noemen wilskracht in relatie tot afvallen zelfs een “dieetmythe die de dieetindustrie voedt.”
"Het willen hebben van meer zelfbeheersing kan bijdragen aan extra stress”
Duistere kanten
Sommige experts, zoals Uziel, hebben ontdekt dat er in sommige omstandigheden een egoïstische kant aan zelfbeheersing is. Of dat het in sommige andere omstandigheden een nog donkerdere kant in ons kan ontketenen. Dit laatste zagen we in het Stanley Milgram Shock Experiment in de jaren zestig. In de test vroeg een autoriteit proefpersonen om (schijnbare) pijn toe te brengen aan een andere persoon. In hun plichtsgetrouwheid om die instructie op te volgen, hadden deze onderdanen wilskracht nodig. Blijkbaar waren ze best bereid om ver te gaan!
Later, begin 2000, verscheen een nep-Franse televisiespelshow genaamd La Zone Xtrême demonstreerde soortgelijke verbanden tussen gehoorzaamheid en wilskracht. Maar het was vooral het Milgram-experiment dat een van de beroemdste onderzoeken naar gehoorzaamheid in de psychologie heeft opgeleverd. Verschillende media hebben sindsdien geschreven hoe mensen met het hoogste niveau van zelfbeheersing meer bereid waren een ander pijn te doen.
Doormodderen
Sommige experts wijzen erop dat het niet helpt dat de wereld waarin we vandaag leven het een stuk moeilijker maakt. Er is zoveel aanlokkends om ons heen! Neem de auteur van Wilskracht werkt niet. Hij stelt dat onze wereld veel te veel vol verleiding is om die te overwinnen "met gebalde vuisten." Dat wanneer we alleen maar proberen te overleven en ons er met wilskracht doorheen modderen, we gedoemd zijn te mislukken. We kunnen beter "onze omgeving proactief vormgeven" en deze aanpassen om onze doelen te ondersteunen.
Tijd voor verandering?
Anderen zeggen dat het tijd is om te beseffen dat er meer aan de hand is. Dat het hen helpt om dingen in perspectief te plaatsen. Sommige mensen hebben bijvoorbeeld gewoon meer wilskracht in bepaalde aspecten van hun leven dan anderen. Misschien vinden ze het zelfs leuk om te studeren of te sporten. Of ze zijn goed in het zichzelf voorbereiden voor succes. Misschien door geen boodschappen te doen als ze honger hebben of door minder verleidingen in huis te hebben. Of misschien weten ze dat wilskracht niet altijd voor hen werkt en vinden ze dat prima.
Andere mensen zouden kunnen zeggen dat onze wilskracht of het gebrek daaraan te maken heeft met andere, vaak niet direct onbewuste overtuigingen die we hebben over onszelf en de wereld. Overtuigingen die zijn gevormd toen we jong waren en zullen blijven bestaan totdat we ons ervan bewust worden. Als onze moeder bijvoorbeeld een overeter was, hebben we misschien dit voorbeeld gevolgd zonder het zelfs maar te weten.
Ondertussen ontdekken steeds meer mensen hun eigen 'systemen' die werken in plaats van wilskracht. Manieren die beter werken dan vertrouwen op iets dat we als waarheid accepteren, simpelweg omdat we het keer op keer blijven zeggen. Die weten dat wilskracht soms werkt en soms niet. En dat het geen zin heeft om onze eigenwaarde daar tegenover te stellen.
Main image Pexels, Valeriya, Kobzar
"Onze wereld is veel te veel vol verleiding om die te overwinnen met onze gebalde vuisten."
NL 
EN 
